Zbliża się zima, a wraz z nią najciemniejszy okres w roku. Już we wczesnych godzinach wieczornych na niebie lśni Zimowy Sześciokąt, który zachęca do obserwacji. W najbliższych trzech miesiącach czeka Cię wiele kosmicznych atrakcji: od Geminidów w ciemne bezksiężycowe noce, przez jasnego Jowisza, aż po niewielką paradę planet w lutym. Nasz astro-przewodnik poprowadzi Cię przez ten czas: miesiąc po miesiącu, gwiazda po gwieździe.
Jeśli chcesz, możesz umieścić infografikę na własnej stronie internetowej. Podlinkuj ją wtedy do www.astroshop.pl
Grudzień
4.12. Księżyc spotyka Plejady
We wczesnych godzinach porannych Księżyc prawie w Pełni przechodzi przez gwiazdozbiór Byka i spotyka Plejady, jedną z najpiękniejszych gromad otwartych na zimowym niebie. W lornetce to bliskie spotkanie wygląda szczególnie efektownie. Gołym okiem rozpoznasz gromadę jako małe, migoczące skupisko gwiazd tuż obok Księżyca. Nad ranem oba obiekty będą najwyżej na niebie.
7.12. Merkury w maksymalnej elongacji zachodniej
Tuż przed wschodem słońca na niebie pojawi się zazwyczaj nieśmiały Merkury. Na początku grudnia osiąga on swoją maksymalną elongację zachodnią, czyli największą odległość kątową od Słońca, co sprawia, że jest szczególnie dobrze widoczny na porannym niebie. Od około 6:30 zobaczysz go nisko nad południowo-wschodnim horyzontem jako mały, jasny punkt w pierwszym świetle świtu. Ważny jest otwarty widok na horyzont – czas na obserwację jest krótki, zanim Słońce go przyćmi. Warto wstać wcześnie: jest to jedna z nielicznych okazji, by zobaczyć tę planetę.
14.12. Maksimum Geminidów
W nocy z 13 na 14 grudnia, przy odrobinie szczęścia do pogody, masz szansę podziwiać najbardziej znane zimowe „spadające gwiazdy”. Ten aktywny rój meteorów osiąga swoje maksimum, a warunki w tym roku są niemal idealne: Księżyc prawie nie przeszkadza, niebo przez większość czasu jest bardzo ciemne. Od północy radiant wznosi się wysoko, a aktywność roju jeszcze rośnie. W dobrych warunkach można teoretycznie naliczyć nawet do 80 meteorów na godzinę. W praktyce będzie ich mniej, ale każda jasna „spadająca gwiazda” to wyjątkowa chwila, prawda?
21.12. Początek zimy
To już ten moment: zaczyna się zima, a o godzinie 16 Słońce schodzi najniżej w całym roku. Dzień kończy się wcześnie, a noc obejmuje resztę godzin. Dla wielu miłośników astronomii to najpiękniejszy czas w roku: długie noce zachęcają do obserwacji i astrofotografii. Od teraz światła będzie stopniowo przybywać – ledwie zauważalnie, ale codziennie odrobinę więcej.
22.12. Ursydy
Ledwo miną Geminidy, a już zbliża się kolejny rój meteorów. W nocy z 22 na 23 grudnia Ursydy osiągają swoje maksimum. To niewielki, ale wyjątkowy rój, którego radiant lezy w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy. Przy około dziesięciu meteorach na godzinę nie jest to spektakularny pokaz, ale raczej subtelne zakończenie. W tym roku światło Księżyca nie będzie przeszkadzać, a długie zimowe noce pozwalają na spokojną obserwację.
31.12. Księżyc spotyka Plejady
Pod wieczór zauważysz jasny Księżyc tuż nad wschodnim horyzontem. W pobliżu pojawiają się także jasne gwiazdy Aldebaran i Kapella. Obok Księżyca, w odległości około 1,5 stopnia, dostrzeżesz Plejady. O północy wznieś toast, nad Tobą będzie świecił jasny Jowisz, który w styczniu znajdzie się w opozycji.
Styczeń
3.01. Kwadrantydy
Nowy rok dopiero się zaczął, a na niebie pojawiają się kolejne „spadające gwiazdy”. W nocy z 3 na 4 stycznia Kwadrantydy osiągają swoje maksimum. Radiant znajduje się w niepozornym gwiazdozbiorze Wolarza, blisko jasnej gwiazdy Arktur, i wznosi się wyżej po północy.
3.01. Księżyc spotyka Jowisza
Zaraz po deszczu meteorów czeka Cię kolejny spektakl: w nocy z 3 na 4 stycznia Księżyc przechodzi blisko Jowisza. Około godziny 22 oba ciała niebieskie znajdą się zaledwie trzy stopnie od siebie – będzie to piękny widok gołym okiem i w lornetce.
6.01. Księżyc spotyka Regulusa
Późnym wieczorem Księżyc w fazie ubywającej przechodzi przez gwiazdozbiór Lwa i spotyka Regulusa, najjaśniejszą gwiazdę w Lwie. Oba ciała niebieskie można podziwiać razem gołym okiem i w lornetce.
10.01. Jowisz w opozycji
Dziś Jowisz znajduje się w opozycji do Słońca. Teraz jest najbliżej Ziemi i widać go przez całą noc. Po zachodzie Słońca wschodzi na wschodzie i osiąga najwyższy punkt na południu około północy. Z jasnością około –2,7 mag przewyższa wszystkie gwiazdy i dominuje na zimowym niebie. Nawet przez lornetkę zobaczysz cztery galileuszowe księżyce Jowisza jako małe punkty świetlne, które zmieniają pozycję z nocy na noc. W teleskopie ujrzysz pasy w atmosferze, być może także „Wielką Czerwoną Plamę”, jeśli akurat jest widoczna.
23.01. Księżyc spotyka Saturna
Wczesnym wieczorem sierp Księżyca przechodzi blisko Saturna – piękny widok o zmierzchu. Około godziny 18 oba ciała niebieskie znajdują się na południowym zachodzie, około pięciu stopni od siebie. Planeta z pierścieniami świeci na żółto, a Księżyc widnieje tuż nad nią. Przez lornetkę można uchwycić w jednym polu widzenia oba ciała niebieskie. W teleskopie pierścienie Saturna widać już przy niewielkim powiększeniu. To dobra okazja, by pożegnać „Władcę Pierścieni”, zanim schowa się za Słońcem, z dnia na dzień warunki do jego obserwacji będą coraz słabsze.
27.01. Księżyc spotyka Plejady
Tej nocy Księżyc ponownie przechodzi blisko Plejad. Około godziny 22 oba ciała niebieskie znajdą się w Byku, oddalone od siebie o zaledwie kilka minut kątowych. O 22:35 CET Księżyc zakrywa nawet gwiazdę 19 Tau (jasność 4,3 mag) swoim ciemnym brzegiem. Wskazówka: godzina i widoczność zakrycia zależą od dokładnej lokalizacji miejsca z którego będziemy obserwować. Nawet gołym okiem przy czystym niebie zauważysz to zjawisko. Znany widok dla wielu miłośników astronomii, ale zawsze fascynujący.
30.01. Księżyc spotyka Jowisza
Pod koniec miesiąca spotykają się dwa najbardziej wyraziste obiekty na niebie: jasny Księżyc i Jowisz. W późnych godzinach wieczornych znajdują się razem w Bliźniętach – trudne do przeoczenia, niewiele dalej migoczą jasne Kastor i Polluks.
Luty
3.02. Księżyc spotyka Regulusa
Tego wieczoru Księżyc ponownie przechodzi przez gwiazdozbiór Lwa i mija Regulusa w wyjątkowo bliskiej odległości. Największe zbliżenie, około dziesięciu minut kątowych, nastąpi nad ranem. To niezwykle blisko – zjawisko warte uwagi.
7.02. Księżyc spotyka Spikę
W drugiej połowie nocy (z 6 na 7 lutego) ubywający Księżyc spotyka główną gwiazdę Panny – Spikę. Tuż przed świtem oba obiekty znajdują się nisko nad południowo-wschodnim horyzontem, oddalone od siebie o zaledwie nieco ponad dwa stopnie.
11.02. Księżyc spotyka Antaresa
Przed świtem Księżyc przechodzi przez gwiazdozbiór Skorpiona i zbliża się do pomarańczowego Antaresa. Około godziny 4 oba ciała niebieskie pojawią się nad południowo-wschodnim horyzontem. Antares – czerwony nadolbrzym i serce Skorpiona.
18.02. Księżyc spotyka Merkurego i Wenus
18 lutego Księżyc zbliża się do planet Merkury i Wenus, które znajdują się tuż nad zachodnim horyzontem podczas wieczornego zmierzchu. Ten wieczór jest wyjątkowy, bo bardzo młody sierp Księżyca oświetlony jest tylko w 1,5%, zaledwie dzień po nowiu. To daje piękny, nastrojowy widok.
19.02. Księżyc spotyka Merkurego i Saturna
Ładne trio pojawi się wcześnie wieczorem nisko nad zachodnim horyzontem. Młody Księżyc znajduje się pomiędzy Merkurym a Saturnem. Obie planety są trudne do dostrzeżenia, niebo po zachodzie Słońce będzie wciąż jasne, ale jeśli zaczniesz obserwować wcześnie, tuż nad horyzontem odnajdziesz również Wenus. Do obserwacji warto użyć lornetki.
27.02. Księżyc spotyka Jowisza
Pod koniec miesiąca Księżyc i Jowisz ponownie znajdują się blisko siebie, tym razem wysoko w Bliźniętach. Już we wczesnych godzinach wieczornych są łatwo widoczne – dwa najjaśniejsze obiekty na niebie, blisko siebie.
28.02. Mała parada planet
Na koniec zimy czeka Cię ciekawe zjawisko. Tuż po zachodzie słońca kilka planet ustawi się wzdłuż ekliptyki. Merkury i Wenus bardzo nisko na zachodzie, nieco wyżej Saturn i raczej niewidoczny bez lornetki czy teleskopu Neptun. Wysoko w Bliźniętach lśni jasny Jowisz, a w Byku niepozorny Uran. Jak widać, obecni są wszyscy, ale zaobserwować wszystkie planety to trudne zadanie: niektóre będą nisko i zajdą wcześnie, przy jeszcze jasnym niebie. Z odrobiną cierpliwości i przy odkrytym widoku na horyzont wypatrzysz przez lornetkę kilka z nich.
