Digiscoping

Fotografia cyfrowa przez okular lunety wkracza w zakres efektywnych ogniskowych, których nie mogą zapewnić nawet najdroższe teleobiektywy. Oto jak to działa.

Digiscoping polega na wykonywaniu zdjęć przez okular lunety. Ekscytujący jest fakt, że wkraczasz w zakres efektywnych ogniskowych, których nie zapewniają nawet najdroższe teleobiektywy z najdroższymi modelami lustrzanek.

Na co należy zwrócić uwagę w przypadku lunety?

Ogólnie rzecz biorąc, im większa apertura (średnica obiektywu) i im mniejsze powiększenie daje okular, tym większa źrenica wyjściowa (apertura/powiększenie), czyli średnica snopa światła tworzącego obraz, dający się zarejestrować. Ważne jest, by uzyskać możliwie małe winietowanie (przyciemnienie krawędzi kadru) na obrazie wynikowym. Jeśli nie można go uniknąć całkowicie, większość dostępnych obecnie aparatów ma wystarczającą rozdzielczość by bez obaw móc przyciąć zdjęcie. Zalecamy aperturę co najmniej 70mm i zakres zoom okularu ok. 20-50-krotny.

Im wyższej jakości jest zastosowany typ optyki (APO, korektor krzywizny pola, tzw. Field Flattner) oraz rodzaje szkła (FL, HD, ED itp.), tym mniej denerwujących wad optycznych, takich jak nieostrość brzegowa czy aberracja chrmatyczna.

Jaki typ aparatu mogę wykorzystać?

Pierwszym zagadnieniem do przemyślenia jest rodzaj aparatu na potrzeby digiscopingu. Masz lustrzankę, bezlusterkowiec czy kompaktowy, względnie planujesz zakup nowego? W zależności od typu aparatu musisz upewnić się, że istnieje odpowiednia przejściówka (adapter) do interesującej Cię lunety.

Niemal wszyscy znani producenci oferują odpowiednie adaptery, choć nie dla każdego modelu adapter do fotografowania obrazu z okularu, ale często stosuje się adapter fotograficzny zamiast okularu. Oferuje on jedynie stałe powiększenie, odpowiadające zwykle ogniskowej około 800-1000mm (np. Meopta, Optolyth).

Nikon oferuje dla swojej serii lunet EDG adapter z funkcją zoom (400-1400mm dla małego obrazka w przypadku EDG 65 lub 500-1750mm dla małego obrazka w przypadku modeli EDG 85). Pasują one jedynie do aparatów Nikon, można je jednak łączyć za pomocą adaptera np. Novoflex także z aparatami innych producentów. Kowa również ma adapter zoom, ale nadaje się on tylko do wykorzystania z aparatami w formacie APS-C lub z mniejszą matrycą.

Obecnie trend zmierza w kierunku adapterów, które nasadza się na okular. Dużą zaletą takiego adaptera jest to, że nie traci się fukcjonalności zoom okularu i można szybko przełączać się z obserwacji na fotografowanie. Jednak im wyższe powiększenie w okularze, tym większe niebezpieczeństwo uzyskania efektu winietowania.

Są one oferowane przez takich producentów, jak Leica, Swarovski, Kowa zarówno dla serii 660/600/SV-82 jak i 880/770, Omegon i Nikon (specjalnie dla modeli aparatów Nikon 1). Model Leica jest obecnie jedynym z kompensacją dioptrii o zakresie wyrównania +/- 4 dioptrie. Swarovski oferuje swoje modele adapterów opracowane specjalnie dla aparatów MFT i aparatów z matrycą pełnoklatkową.

W przypadku wszystkich apaterów (poza wspomnianym modelem dla Nikona), do połączenia z bagnetem aparatu wymagany jest tzw. pierścień T2.

Do stabilizacji polecami systemy stabilizacyjne QPL-Scope firmy Novoflex. Są one dostępne dla lunet kątowych i prostych.

W przypadku aparatu także należy rozważyć kilka rzeczy

Aparat powinien oferować użyteczne wyniki w zakresie ISO 800-3200. Takie wartości ISO są konieczne do utrzymania możliwie najkrótszych czasów naświetlania, by fotografowany obiekt nie był poruszony.

Aparat powinien oferować możliwość zdalnego wyzwalania migawki, najlepiej za pomocą elektronicznego wyzwalacza przewodowego, bezprzewodowego lub poprzez Near Field Communication za pomocą smartfona lub tabletu. W razie potrzeby również za pomocą wyzwalacza podczerwieni, ale musi być on skierowany zawsze do odbiornika w aparacie, a światło słoneczne może osłabić emitowane promieniowanie podczerwone. W przypadku samowyzwalacza, który faktycznie oferuje każdy aparat, zawsze istnieje ryzyko, że fotografowany obiekt przesunie sie lub oddali, a po naciśnięciu spustu migawki wystąpią szczątkowe wibracje.

Najbardziej odpowiednie są aparaty systemowe, oferujące możliwość korzystania z migawki elektronicznej. W przypadku tych modeli nie powstają żadne wibracje spowodowane uderzeniem lustra lub przebiegiem kurtyny migawki. Aparat powinien zawsze oferować funkcję LiveView z opcją zoom, by móc ręcznie ustawiać ostrość obrazu i lepiej ją kontrolować.

Aparat musi oferować manualne naświetlanie bez obiektywu. Niestety, automatyczny pomiar ekspozycji w nowoczesnych aparatach zazwyczaj nie działa w połączeniu z lunetą, więc trzeba go zatem ustawiać ręcznie. Nie każdy aparat oferuje możliwość pomiaru ekspozycji bez obiektywu komunikującego się z aparatem.

Np. modele Nikon z serii 3000 i 5000 (nie nadają się zatem).

W przypadku adapterów, które nasadza się na okular, ryzyko winietowania wzrasta wraz z rozmiarem matrycy. Jeśli to możliwe, zapisuj obrazy w formacie RAW, by można było bezstratnie korygować balans bieli lub niedoświetlenie zdjęcia.

Jeśli chodzi o lunetę, obowiązują tu takie same zasady co w przypadku korzystania z lustrzanek lub bezlusterkowców. Ale wybór adapterów do podłączenia aparatu jest coraz większy. W przypadku modeli własnych danego producenta, które zazwyczaj są bardzo wygodne w użyciu, raz prawidłowo ustawiony aparat można obrócić na bok (np. ZEISS, Kowa, Optolyth, Nikon), by móc obserwować, i szybko znów obrócić z powrotem, by zrobić zdjęcie. Niektórzy producenci oferują także adaptery, które można nasunąć na okular. Są one zwykle łatwiejsze w użyciu, ale zazwyczaj przeznaczone są one dla szczególnych modeli aparatów (np. Leica dla obecnych modeli APO Televid i własnych X1/X2/X-E lub nowego X (typ 113)).

Niektórzy producenci zewnętrzni oferują także adaptery, które można podłączyć do szerokiej gamy okularów. Zwykle jednak muszą być one zdjęte z okularu aby ustawić zoom. Należy również zwrócić uwagę, czy zacisk pasuje do okularu lunety.

Niektóre z tych adapterów oferują złącze klasycznego wyzwalacza przewodowego, którego używanie nie jest zalecane z powodu przenoszenia wstrząsów na aparat.

Przy wyborze aparatu kompaktowego również należy wziąć kilka rzeczy pod uwagę

Możliwie użyteczne efekty przy wysokich wartościach ISO (zaszumienie obrazu).

Zakres zoom obiektywu powinen wynosić od 3- do 4-krotnego, w przeciwnym razie istnieje ryzyko, że obiektyw uderzy w okular (zwykle nie da się tego uniknąć używając niższego zoomu, ponieważ tubus obiektywu mocno wysuwa się po włączeniu aparatu). Średnica obiektywu nie powinna być zbyt duża, w przeciwnym razie pojawi się winietowanie.

Najlepiej, jeśli aparat ma złącze wyzwalacza przewodowego (niestety, obecnie oferuje to jedynie kilka modeli aparatów). Jednak coraz więcej aparatów oferuje możliwość korzystania z kumunikacji poprzez Near Field Communication (NFC) do obsługi aparatu za pomocą smartfona lub tabletu. W razie potrzeby można również użyć samowyzwalacza. Powinien on jednak zapewniać ustawienie na 2 sekundy, ponieważ standardowe 10 sekund to zwykle zbyt długo. Tu jednak ponownie pojawia się ryzyko przeniesienia wstrząsów podczas wyzwalania.

Dobrze jest móc ustawić ostrość w aparacie ręcznie. Nie ma znaczenia którą regulację wykorzystujemy, ponieważ ostrość ustawiana jest w lunecie. Jeśli to możliwe, zapisuj zdjęcia w formacie RAW, by można było w miarę możliwości bezstratnie korygować balans bieli lub niedoświetlenie zdjęcia.

Niektórzy producenci oferują obecnie także adaptery pozwalające połączyć okular ze smartfonem. Przede wszystkim dotyczy to modeli Apple iPhone z serii 4/4s (np. Kowa, Meopta) lub Apple iPhone 5/5s (Kowa, Meopta, Swarovski). Dla użytkowników iPhone 6 lub iPhone 6s dostępne są także odpowiednie adaptery Swarovski lub Kowa. Ostatnio pojawiły się również adaptery dla Samsung Galaxy S4 (pionierami są tu Kowa i Meopta). Także ZEISS oferuje teraz, we współpracy z firmą ExoLens, adaptery do Apple iPhone 6/6s lub Samsung Galaxy S6/S6 edge. W przypadku wielu z tych dopasowanych adapterów wciąż potrzebujesz odpowiedniego pierścienia adaptacyjnego do swojego okularu lub lornetki!

Firmy Lens2scope, Focus czy Carson oferują adaptery do wielu okularów. Wszystkie uchwyty do smartfonów znajdziesz tutaj.

Jakość obrazu nie może jednak konkurować z nowoczesnymi aparatami kompaktowymi, bezlusterkowcami, czy lustrzankami. Ale telefon komórkowy masz zwykle zawsze pod ręką. Lepiej więc zrobić zdjęcie gorszej jakości niż nie zrobić żadnego!

W zasadzie nadają się dokładnie tak jak lunety, jednak jak na razie, istnieje jedynie kilka możliwości adaptacji. Swarovski oferuje adaptery do Apple iPhone 5/5s, iPhone 6 i iPhone 6s. Można je podłączyć za pomocą różnych adapterów do niemal każdej lornetki i teleskopu Swarovski. Meopta oferuje adaptery do Apple iPhone 4/4s, Apple iPhone 5/5s, a od niedawna także do Samsung Galaxy S4. Kowa oferuje adapter smartfona do Apple iPhone 4/4s, Apple iPhone 5/5s, iPhone 6 i Samsung Galaxy S4 z wymiennymi adapterami do różnych okularów i lornetek z ich oferty.

Generalnie zaleca się zamocowanie lornetki na statywie. A ze względu na małą aperturę, warunki oświetleniowe muszą być bardzo dobre. Ogniskowej efektywnej nie można porównywać do tej z lunet. Jeśli Twoja lornetka nie jest wyposażona w złącze statywowe, polecamy wsporniki lornetkowe firmy Berlebach.

Następnym elementem do rozważenia jest statyw. Prosimy zwracać uwagę nie tylko na udźwig i masę całkowitą. Mówimy tu o ogniskowych od 500mm do kilku metrów (odpowiednik formatu małego obrazka). W związku z tym, największymi priorytetami są stabilność i tłumienie drgań. Zalecamy stosowanie statywów z drewna lub włókna węglowego (osobom, dla których drewno jest zbyt ciężkie). Statywy aluminiowe mają tendencję do wpadania w bardzo długi rezonans, dlatego jeśli preferujesz statyw aluminiowy, zawsze zwracaj uwagę na możliwie najwyższą nośność.

Jeśli chodzi o głowicę, polecamy 2-kierunkową uchylną (głowicę wideo). Zwykle oferują one możliwość zbalansowania ciężaru lunety poprzez przesuw płytki szybkozłączki. Niektórzy producenci lunet czy statywów (np. Swarovski, Kowa czy Manfrotto) oferują także doposażenie o dodatkową możliwość przesuwu lub uchwyty, w przypadku gdy wybrana głowica tego nie zapewnia, lub zakres przesuwu nie wystarcza. Często takie głowice 2-kierunkowe czy wideo wyposażone są w sprężynę napięcia wstępnego i regulację siły tarcia, co dodatkowo ułatwia ustawienie i obsługę.

Głowice uchylne 3-kierunkowe nadają się jedynie w ograniczonym zakresie, ponieważ nie oferują możliwości przesuwu i innych pomocy do ustawienia. W ogóle nie zalecamy korzystania z głowic kulowych, ponieważ istnieje zbyt duże ryzyko, że przy zwolnieniu przegubu kulowego luneta gwałtownie odchyli się na bok, co może spowodować uszkodzenie jej, lub sprzętu fotograficznego.

Jak widać, aby uzyskać optymalne wyniki, należy wziąć pod uwagę kilka rzeczy. Chętnie doradzimy w wyborze odpowiedniej lunety, okularu, adaptera fotograficznego i statywu. Ponieważ modele aparatów wciąż się zmieniają, radzimy by przy wyborze odpowiedniego modelu kierować się powyższymi kryteriami. Najlepiej udać się do zaufanego specjalistycznego dystrybutora i wypróbować różne modele aparatów z Twoją lunetą.

Mamy nadzieję, że udało nam się zainteresować Cię tą tematyką i wzbudziliśmy Twoją ciekawość, by archiwizować swoje obserwacje lub dzielić się nimi z przyjaciółmi i rodziną!

Przy okazji: dla tych, którzy mają już duży teleobiektyw, istnieją również przystawki umożliwiające wykorzystanie go jako lunety obserwacyjnej.