Pryzmaty dachowe czy porro?

To nie ma nic wspólnego z architekturą: bezkonkurencyjne zalety klasycznej konstrukcji porro i nowoczesnej konstrukcji dachowej.

Bez obaw, nie będziemy rozmawiać o architektonicznych cechach monumentalych budowli. Konstrukcja dachowa i porro to dwa różne systemy pryzmatyczne, stosowane w lornetkach.

Główną różnicą między lornetkami porropryzmatycznymi a dachowymi jest zastosowanie różnych systemów pryzmatów, które odwracają obraz utworzony przez obiektywy. Jak same ich nazwy wskazują, są to pryzmaty porro lub pryzmaty dachowe. Mówiąc najprościej, w przypadku pryzmatów porro, wiązka światła przechodzi pod kątami prostymi, natomiast w pryzmatach dachowych jeden z nich ma kształt dachu domu a bieg światła jest znacznie bardziej skomplikowany.

Wraz z upływem czasu, lornetki dachowe stały się nieco popularniejsze niż porropryzmatyczne. Wygląd tych lornetek jest zupełnie inny. W lornetkach porro, obiektywy rozstawione są szerzej niż okulary. Lornetki dachowe są bardziej kompaktowe i węższe.

Powodem tego jest inna konstrukcja pryzmatów. Pryzmaty porro mają stosunkowo szeroki kształt. Zaletą lornetek porropryzmatycznych jest fakt, że tworzą obrazy, które sprawiają wrażenie bardziej plastycznych. Lornetki porro mają indywidualną dla okularów lub zewnętrzną centralną regulację ostrości, podczas gdy lornetki dachowe mają najczęściej mechanizm wewnętrznej regulacji ostrości. Takie rozwiązanie jest często preferowane nad system oferowanym przez lornetki porro, ponieważ w wielu przypadkach jest mechanicznie solidniejsze i łatwiej zapewnić ochronę przed wilgocią i wodoszczelność.

Ogólnie nie można jednoznacznie powiedzieć, który typ lornetek jest lepszy. Istnieją lepsze i gorsze lornetki obu typów. Jednak wyprodukowanie dobrej lornetki dachowej jest o wiele bardziej skomplikowane, dlatego w segmencie budżetowym należy wybierać ostrożnie i szukać fachowej porady.

System porro wykorzystywany jest w tradycyjnych i sprawdzonych lornetkach. Ten typ pryzmatów był zastosowany w produkcji lornetek jako pierwszy. Jego nazwa pochodzi od nazwiska projektanta Ignazio Porro. System bazuje na dwóch pryzmatach o przekrou równoramiennego trójąta prostokątnego, które poprzez całkowite odbicie prostują obraz i obracają go o 180° w każdym segmencie. Na powierzchniach styku pryzmatów wiązka światła nie ulega załamaniu pod specjalnym kątem, ale jest odbijana. Klasyczną cechą szczególną, dzięki której można rozpoznać lornetkę porro, jest różnica rozstawu okularów i obiektywów. Zaletą takiego rozwiązania są bardziej plastyczne obrazy oraz wyższa transmisja światła.

Drugim rodzajem lornetek są lornetki zwane dachowymi. Lornetki o tej konstrukcji są znacznie bardziej kompaktowe i są obecnie bardziej popularne niż wariant porro.

Jak sama nazwa wskazuje, wiązka światła biegnie przez pryzmaty, z których jeden ma kształt podobny do dachu domu. Dlatego po angielsku ich nazwa brzmi "roof-prism". Światło w pryzmatach dachowych przekazywane jest na zasadzie odbicia, co najmniej jedna powierzchnia musi być lustrzana, co rozwiązuje się poprzez nałożenie warstw srebrnych lub dielektrycznych. Wiązka światła, zanim dotrze do okularu, odbija się w sześciu miejscach. Wyprodukowanie dobrego systemu dachowego jest znacznie bardziej skomplikowane, ponieważ straty światła na powierzchniach odbijających muszą być utrzymane na jak najniższym poziomie. Czasami wykorzystuje się tak zwane pryzmaty Abbe-Königa, w których powierzchnie nie muszą być napylane, a odbić jest tylko cztery.

W lornetce dachowej kryją się dwie pary pryzmatów, które zapewniają obraz nieodwrócony. Po jednej stronie znajduje się okular, a po drugiej obiektyw.

Innym efektem występującym tylko w przypadku pryzmatów dachowych jest przesunięcie faz światła, spowodowane drogą i odbiciami światła w pryzmatach. Można powiedzieć, że wiązka światła jest rozszczepiana na dwie części. Minima i maksima fal są względem siebie przesunięte. Osłabia to intensywność światła, obniża zdolność rozdzielczą, wprowadza tzw. efekt spajków, a w rezultacie może ucierpieć na tym kontrast obrazu.

Lornetki porro- i dachopryzmatyczne mają bardzo różne konstrukcje. Głównym powodem jest tutaj zastosowanie pryzmatów. Lornetka dachowa może być dzięki temu znacznie bardziej kompaktowa. Jeden z pryzmatów przypomina kształt dachu domu.

Z tego powodu w wysokiej jakości lornetkach dachowych stosuje się powłokę korekcji fazowej (znaną również jako powłoka P), która ponownie łączy fazy. Zasadniczo, lornetki porro i dachowe mogą oferować taką samą jakość optyczną, w zależności od nakładów.